Դիմավորում ենք Ձեզ Զվարթնոց օդանավակայանում տեղափոխում Երևան և տեղավորում հյուրանոցում (հետո՝ ոտքով և մեքենայով տուր Երևանի փոքր կենտրոնում՝ Տիգրան մեծի Հյուսիսային Աբովյանի, Մաշտոցի, Բաղրամյանի, (Կասկադ (Գաֆեճյան արվեստի թանգարան), Ազատության պողոտաներ, Տերյանի, Սարյանի, Թումանյանի , Ամիրյանի փողոցներ, ֆրանսիայի, Շառլ Ազնավուրի, Հանրապետության, Ազատության, Սախարովի հրապարակներ,Երեվանին ծանոթանալուց հետո ընթրիք 21-30 ,գիշերակաց Երևան:

 Երևան-առավոտյան նախաճաշ 06-00 , Ս. Աստվածածին կաթողիկե եկեղեցի 7- 13դ, Կոնդի Ս Հովհաննես եկեղեցի 1706թ, Ս.Սարգիս առաջնորդանիստ եկեղեցի 1600թ վրկռ 1835,Մատենադարան, հուշարձան` Հայաստանում Խորհրդային կարգերի հաստատման 20-ամյակին (Կարմիր բանակի մարտիկներին) 1940 թվական, ջրանցույց- ակվեդուկ  1950թ, կարմիր կամուրջ 1679թ, Արարատ Կոնյակի գործարան (կոնյակների համտես), այց Կիլիկիա գարեջրի գործարան գարեջրի տեսականու համտեսում, Ադմիրալ Իսակովի հուշարձան 14-00 ճաշ ռեստորանում, Ծիծեռնակաբերդ (Ցեղասպանության թանգարան, անմար կրակի հուշարձան, հարգանքի տուրք 1500000 հայ նահատակներին ովքեր սպանվեցին իրենց հավատքի համար մինչև վերջ չհրաժարվելով քրիստոնեությունից),ապա ամիջապես կայցելենք Հայ ազգի վրիժառու Սողոմոն Թեհլերյանի կիսանդրի ով 1915 թվականին վերապրել է ցեղասպանությունը, ինչը շատ մեծ ազդեցություն է ունեցել նրա կյանքում։


1921 թվականին Թեհլիրյանը մասնակցել է Դաշնակցության Նեմեսիս գործողությանը՝ առաջադրանք ստանալով սպանել Հայ ազգի Եղեռնի գլխավոր կազմակերպչին՝ Թալեաթ փաշային։ 1921 թվականի մարտի 15-ի առավոտյան Շառլոտենբուրգի Բեռլինի թաղամասի Հարդենբերգ փողոցի թիվ 4 տան մոտ նա բացահայտեց և բազմաթիվ ականատեսների աչքի առաջ գնդակահարեց Parabellum Luger P08 ատրճանակից թուրք նախկին մեծ վեզիր Թալեաթ փաշային, որը թաքնվում էր Գերմանիայում՝ Սեյ անվան տակ:Սպանությունից հետո Թեհլիրյանը ձերբակալվել է գերմանական իշխանությունների կողմից։ Թեհլիրյանի դատավարությունն ու նրա արդարացումը սենսացիա է դարձել: Դատարանի քննարկման առարկան ոչ միայն Թեհլիրյանի հարձակումն էր, այլեւ հենց Թալեաթի նախկին գործողությունները՝ որպես խաղաղ բնակիչների դաժան ջարդերի կազմակերպիչ։ Դատավարությանը լսվել են բազմաթիվ վկաներ, որոնք պատմել են ցեղասպանության մանրամասները։ Նրանք ցնցել են հանրությանը: Այս դատավարությունը մեծ ազդեցություն ունեցավ լեհ փաստաբան Ռաֆայել Լեմկինի վրա, ով հետագայում ստեղծեց «ցեղասպանություն» տերմինը. 1921 թվականի հունիսի 2-ին գերմանական դատարանը անպարտ է ճանաչել նրան և ազատ արձակել։ Թեհլիրիյանը պաշտպանվում էր երեք դատապաշտպանների կողմից, որոնցից մեկը դոկտոր Թեոդոր Նիմայերն էր՝ օրենսդրության պրոֆեսոր Քիլի համալսարանից, երկրորդը Ադոլֆ ֆոն Գորդոնն (իրավական գաղտնի խորհրդական) էր, իսկ երրորդը՝ Յոհաննես Վերթաուերը (իրավական խորհրդական), Զորավոր Աստվածածին եկեղեցական համալիր 17դ, որտեղ Հիսուս Քրիստոսի աշակերտներից ԱՆԱՆԻԱ ԱՌԱՔՅԱԼԻ ՄԱՍՈՒՆՔՆԵՐՆ ԵՆ, Նորագավթի Ս. Կիրակի եկեղեցի 19դ, Ս.Գևորգ Ծիրանավոր 4դ,Ս.Աստվածամայրի , Ս.Գրիգոր նարեկացի կաթողիկե , Նորք-Մարաշի Ս.Մարամ Աստվածածին եկեղեցի 13դ վրկնգ 1995թ, Նոր-նորքի Սուրբ Սարգիս եկեղեցի 1998թ,Սասունցի դավիթ կայարանի շենք և թանգարան. Լուսառատ- Խոր Վիրապ վանական համալիրում գետնի տակ է գտնվում ստորգետնյա խուցը որտեղ հայոց արքա Տրդատ 3 մեծի հրամանով բանտարկել էին քրիստոնեություն քարոզող Գրիգոր Լուսավորիչին. Խոր վիրապ նշանակում է խորը բանտ գտնվում է 5165մ. Բարձրություն ունեցող Բիբլիական Արարատ լեռից 20կմ հեռավորության վրա, որի վրա ըստ ավանդության և ըստ Աստվածաշնչի մեծն ջրհեղեղից հետո կանգնել է Նոյան Տապանը:Գրիգոր Լուսավորիչին ստորգետնյա բանտում փակելուց հետո տրդատ արքան հիվանդանում է անբուժելի հիվանդություններով և նրա դեմքը վերածվում է խոզի մռութի:Մոտ 13 տարի Գրիգոր Լուսավորիչը պահվում է այդ փոսում և արքայի հրամանով նրան բաց են թողում և նա բժշկում է արքային, դրանից հետո 301թ.ողջ Հայ ազգը Տրդատ արքայի գլխավորությամբ ընդունում է քրիստոնեությունը և մկրտվում: Ապա այդ բանտի վրա կառուցվում է վանական համալիր որը ծառայում է որպես կաթողիկոսի նստավայր;Խոր Վիրապը կառուցվել է 642թ. Ներսես 3 կառուցող կաթողիկոսի կողմից հին մ.թ.ա.180թ. կառուցված Արտաշատ մայրաքաղաքի գտնվելու վայրում և դարերի ընթացքում բազմիցս վերակառուցվել և մեծացվել է:Ստորգետնյա բանտը գտնվում է գետնից 6 մետր խորությամբ որի վրա կառուցված է ՍԲ. Գրիգոր մատուռը , քիչ հեռու գտնվում է Ս.Աստվածածին եկեղեցին որը կառուցվել է 17-րդ դարում:Հիմա Խոր Վիրապը դարձել է աշխարհի բոլոր անկյոևնների հայերի համար ուխտատեղի:Շահումյան–Ս.Աստվածածին եկեղեցի;Արտաշատ- Ս.Հովհաննես եկեղեցի; Երևան-Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցի, որի Գավթում են պահվում 2000 թվականին Նեապոլի Սուրբ Գրիգոր Հայկական եկեղեցուց Գարեգին Բ Ներսիսյան Ամենայն հայոց կաթողիկոսի բերած Գրիգոր Ա Լուսավորչի մասունքները, եկեղեցին կառուցվել է 1990-2001թթ Քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակի առթիվ, 20-00 ընթրիք,  գիշերակաց Երևան:

Երևան -նախաճաշ 06-40 -Ս.Մարիամ Աստվածածին 1991թ, Սուրբ Երրորդություն եկեղեցիներ 2005թ, Արգավանդ- Ս Աստվածածին , Ս. Հարություն 1859թ եկեղեցիներ; Զվարթնոց Զվարթնոց տաճար 5դ; Մուսալեռ -Մուսալեռան 53-օրյա հերոսամարտի հուշահամալիր և թանգարան, 1915 թվականի ցեղասպանության ժամանակ Մուսա լեռ լեռան վրա հայերի 53-օրյա պաշտպանության պատմական իրադարձության հիշատակը ոգեշնչել է ավստրիացի գրող Ֆրանց Վերֆելին՝ ստեղծելու «Մուսա լեռան քառասուն օրը» հայտնի վեպը։ Իրադարձություններից ապշած գրողը ավելի ուշ հարցազրույցում ասաց. Մուսա լեռան պաշտպանությունն այնքան տպավորեց ինձ, որ ես ցանկացա օգնել հայերին՝ գրելով իմ վեպը և ամբողջ աշխարհին պատմելով այդ իրադարձությունների մասին;


Էջմիածին- կրոնական Հուշարձան Ս.գրիգոր լուսավորչի աջը, Ս.Հռիփսիմե եկեղեցին հիմնադրվել է 618 թվականին՝ Կոմիտաս Ա Աղցեցի կաթողիկոսի կողմից IV դարում կառուցված Սբ. Հռիփսիմե նահատակի դամբարանի տեղում, 2000 թվականից գրանցված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում, Ս.Շողակաթ տաճարը կառուցվել է 1694 թ 4-րդ դարի մատուռի տեղում: Ըստ ավանդության՝ Սբ. Շողակաթը կառուցվել է այն տեղում, որտեղ լույսի շող է իջել մահացած կույսերի վրա։ Այն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։, ԽՈՐԵՆ ՏԵՐ - ՀԱՐՈՒԹՅԱՆԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ, Ս. Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի կառուցվել է 1767 թվականին երջանկահիշատակ Սիմեոն Երևանցի Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրոք 16-րդ դարի փայտաշեն եկեղեցու տեղում, Ս.Գայանե վանքը կառուցվել է ըստ Ագաթանգեղոսի, 301 թվականին Գրիգոր Ա Լուսավորչի ղեկավարությամբ, ճաշ 14-00, Ս. Էջմիածնի Մայր Տաճար, կառուցումն ավարտվել է 303 թվականի օգոստոսին, կից գտնվում են գանձարանը և թանգարանը, Տաճարը, շրջակայքի որոշ կարևոր վաղ միջնադարյան եկեղեցիների հետ միասին 2000 թվականին ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ԱԼԵՔ ԵՎ ՄԱՐԻ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆՆԵՐԻ ԳԱՆՁԱՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ, ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՊԱՏՄԱ-ԱԶԳԱԳՐԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ,Տիգրան Մեծի հուշարձան, ՄՀԵՐ ԱԲԵՂՅԱՆԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ հուշարձան 1827 թ. Ռուս - Պարսկական պատերազմում զոհված ռուս մարտիկների 1833թ;Արշալույս- Ս.Մարիամ 1903թ վրկնգ1979թ; Մեծամոր- Ս. Ղազար եկեղեցի, «Մեծամոր» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան,որը բացվել է 1968թ; Արմավիր- Ս.Սարգիս եկեղեցի, Ճաշ 19-30 գիշերակաց Արվավիրում:

Արմավիր- Նախաճաշ 06:45, Սարդարապատ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, Սարդարապատի հուշահամալիր, Սարդարապատի Ազգագրական թանգարան, Սարդարապատի հերոսամարտի թանգարան; Դաշտադեմ - Քրիստափորի վանք 7-րդ դար,Կովկասում ամենամեծ, պահպանված Դաշտադեմի ամրոցը, կառուցված՝ 7-րդ դարում և նրա պատերի ներսում գտնվող Ս.Սարգիս եկեղեցին -1018թ;


Թալին – ճաշ 14:30, կաթողիկե եկեղեցի, Ենթադրաբար կառուցել է Ներսես Կամսարականը 7-րդ դարի երկրորդ կեսին, Ս.Աստվածածին եկեղեցի - ըստ շինարարական արձանագրության, կառուցել է Ներսես Կամսարական իշխանը՝ VII դարի առաջին քառորդում։ (ըստ որոշ փորձագետների՝ 613-615 թթ.), Ս.Գևորգ եկեղեցի -19 դ, Կարմիր Ավետարան փայտաշեն եկեղեցի, որը տեղափոխել են արևմտյան Հայաստանից հայերի հոլոքոստի ժամանակ,Կույս Սանդուխտի մատուռ; Մաստարա - Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի – 6-րդ դար, մատուռ Սբ. Ամենափրկիչ (Մեռել Հարույց) 16-17 դդ - Մաստարա գյուղի մեջ Ազատ Հակոբյանի տնամերձում, վերականգնվել է՝ 1975 թ։ Մատուռ Սբ. Գրիգոր - 17դ, Հենրիկ Սարգսյանի տնամերձում, վերականգնվել է՝ 1977 թ, Մատուռ Թուխ Մանուկ 13դ Գրիշա Թադևոսյանի տնամերձում, վերականգնվել է՝ 1901 թ, Մատուռ Սբ. Հակոբ - 9դ վերականգնվել է՝ 1972թ, Մատուռ Սբ. Հովհաննես 19 դ, վերականգնվել է՝ 1966 թ,Մատուռ Սբ. Մինաս - 19 դ,․վերականգնվել է՝ 1975թ, եկեղեցի Սբ. Ստեփանոս Նախավկա - 17դ, վերականգնվել է՝1875թ. - Բաբլո Աստվածատուրի կողմից, Վրիժառու Սողոմոն Թեհլերյանի արձանը; Ազատան - Եկեղեցի Սբ. Ստեփանոս Նախավկա - 1865թ, մատուռ; ընթրիք- 20:30: Գիշերակաց Գյումրիում

Գյումրի- 07:00 նախաճաշ, Յոթվերք եկեղեցի - 1843թ., Սուրբ նահատակաց եկեղեցի, Ազգային ճարտարապետության և քաղաքային կենցաղի թանգարան, Ս.Ամենափրկիչ - 1858թ., Ս.Նշան - 1859թ.,Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ 19դ,Կումայրու բազիլիկ, Ս.Սարգիս 2008թ, Ս.Հռիփսիմե 1991թ, Ս.Հակոբ 2002թ., եկեղեցիներ, Ճաշ 14:00,
Քաղաքային բաղնիքը, Ս.Միքայել Հրեշտակապետի եկեղեցի , տեղացիների ասած Պլպլան ժամ 1886թ, Արձան Շ. Ազնավուրին 2002 թ.՝ Շ. Ազնավուրի հրապարակում, Ամրոց «Սև բերդ» («Հարավային»)19 դ, Ամրոց «Ալեքսանդրապոլ» («Մեծ») 1835-1845 թթ., Եկեղեցի Սբ. Ալեքսանդրա 1837 թ., ամրոցում, Գերմանացի ռազմագերիների գերեզմանոց 1940թ; Մարմաշեն - Ս.Հովհաննես եկեղեցի և Մարմաշենի վանական համալիր, Ասթի ջրվեժ; Ախուրյան - Ս.Աստվածածին, Կառնուտի ջրամբար; Ջրառատ - Հայոց եղեռնի զոհերի հուշարձան,Ս.Հակոբ, Թևոս Թորոս մատուռներ, Հանքային ջրերի թթու-ջուր աղբյուր; Արևիկ - եկեղեցի; Վարդաքար - Ս.Աստվածածին; Հոռոմ- Թուխ Մանուկ մատուռ և Ս.Հռիփսիմե եկեղեցի; Արթիկ- եկեղեցիներ Ս.Գևորգ 6-7դդ, Ս.Աստվածածին Մարիանե 7դ, Իգիթյանների Ձիթհան, հուշարձան քարհատ բանվորին, 1918 և 1945 թվականների պատերազմների զոհերի հուշաղբյուրներ, հուշակոթող 2-րդ աշխարհամարտում զոհվածներին, հուշարձան Մայիսյան ապստամբության զոհերին, վանական համալիր Լմբատավանք՝ 4-14դդ; ընթրիք 20:00, գիշերակաց Պեմզաշենում:

Պեմզաշեն- Նախաճաշ 07:30, Հառիճ - վանական համալիր Հառիճավանք; Պեմզաշեն
Պեմզաշեն–մատուռ՝ Առաքելոց Վանքի ավերակներ; Լեռնակերտ - եկեղեցի; Մարալիկ -կարմիր վանք1901թ,հուշարձան ինքնաթիռի աղետից զոհվածներին, հուշաղբյուր և հուշարձան 2-րդ աշխարհամարտում զոհվածներին, եկեղեցի Ս.Աստվածածին, վանական համալիր Հոգեվանք, վրիժառու Սողոմոն Թեհլիրյանի արձանը; Գառնահովիտ - Եկեղեցի Սբ. Գևորգ - 7 դ, եկեղեցի Սբ.Հովհաննես10-13դդ ձորի մեջ, վերականգնվել է՝ 1892 թ.՝ Սրապիոն Սարգսյանի կողմից։ Աշնակ -Գևորգ Չաուշի տուն-թանգարան, եկեղեցի Ս.Կարապետ; Օթևան - եկեղեցի10 դ, Արուճ - Արուճավանք, բերդ;
Ճաշ 14:00,
Կոշ - եկեղեցի Ս.Ստեփանոս,Կոշի ամրոց, եկեղեցի Ս.Գևորգ; Ագարակ- եկեղեցի; Աղձք- Արշակունիների թագավորական դինաստիայի դամբարան - 364թ,Արշակունիների քարանձավ; Օրգով - ռադիօօպտիկական աստղադիտարան ՐՈՏ-54; Տեղեր - Տեղերի վանական համալիր - 15դ; Ոսկեվազ - Գինու գործարան գինիների համտեսարան, եկեղեցի՝ Ս.Հովհաննես
Օշական- Թուխ մանուկ մատուռ, հայկական այբուբենը ստեղծող Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի եկեղեցի, ներսում Ս.Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանով, հայկական տառերի պուրակ, Մեսրոպ Մաշտոցին հողին հանձնող Վահան Ամատունիի դամբարան;
ընթրիք 19:00, Գիշերակաց Երևանում կամ Աշտարակ
քաղաքում;

Աշտարակ - նախաճաշ 07:20,  Ս.Սարգիս- 13դ, Սպիտակավոր - 13դ,Կարմրավոր - 7դ, Հին բաղնիքը -1900թ, ջրաղացների համալիր -19դ, հին՝ 17-րդ դարի կամուրջը, կախովի կամուրջը, Ս.Մարիանե եկեղեցի – 1281, Նորայր Սիսակյանի հուշարձանը - 1987 թ., նրա անունը հավերժացել է Մոսկվայում` Ա. Բախի կենսաքիմիայի ինստիտուտի շենքի վրա հուշատախտակ է կախված, Նորայր Սիսակյանի անունը ոսկե տառերով հավերժացել է Փարիզում` ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր մասնաշենքի վրա։ Տիեզերական կենսաբանության և բժշկության կազմակերպման և զարգացման բնագավառում ունեցած վաստակի համար ընտրվել է Միջազգային աստղագիտական ​​ակադեմիայի փոխնախագահ, Միջազգային աստղագիտական ​​ֆեդերացիայի կենսաաստղագիտական ​​կոմիտեի նախագահ։ Նորայր Սիսակյանի անունով է կոչվում Լուսնի վրա մեծ աշխարհագրական տարածք՝ «Սիսակյան ծովը»; 1915 թվականի Վանի հերոսամարտի հուշարձան - 1980թ.; Մուղնի - Ս.Գևորգ վանական համալիր; Ճաշ` 13:00,
Կարբի -Թուխ Մանուկ, զանգակատուն Ս.Մարիամ; Օհանավան- Ս.Հովհաննավանք՝ վանական համալիր, որտեղ կզրուցենք հոգևորականի հետ, կուղղեք նրան Ձեր հարցերը, Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ, Կիկլոպյան ամրոց; Սաղմոսավան- Սաղմոսավանք վանական համալիր; Արտաշավան- Ս.Թադևոս Առաքյալ եկեղեցի - 13դ, Ս.Ամենափրկիչ - 7դ; Ուշի - Ս.Սարգիս վանք, Ս.Աստվածամայրի մատուռ, ամրոց; Փարպի - Ս.Գրիգոր, Ծիրանավոր; Ղազարավան - Ս.Նարեկ կուսական վանք; Բյուրական - Տուն «Հայկաշենի կաթողիկոսարան» - 1972, Վիշապաքար մ.թ.ա. 2 հազարամյակներ, Ջրաղաց 19-րդ դար, վերականգնվել է՝ 1985թ.-ին՝ ճարտարապետներ Գ.Գյուրջյանի և Ս.Միլիտոնյանի կողմից, Վիկտոր Համբարձումյանի անվան աստղաֆիզիկական աստղադիտարանը, Արտավազդիկ եկեղեցի 5-6-րդ դարեր, Ս.Հովհաննես եկեղեցի 10դ, բերդ- ամրոցային համալիր 10-14դդ., Վիկտոր Համբարձումյանի տուն-թանգարան։ Սուրբ Աստվածածինը 1026 թվականին կառուցել է Վահրամ Պահլավունին, Մայր ջրանցքը 9-10դդ. սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վերականգնվել է՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով՝ 1,5 կմ դեպի հյուսիս, Մնացականյանների գաստրոբակ, եկեղեցի Ս.Հովհաննես - 10դ; Անտառուտ - կիսավեր եկեղեցի 19դ, վիշապաքար մ.թ.ա.հազարամյակ Սև լճի ափին անոմալ գոտի; Աշտարակ – Ապարան մայրուղի - Հայոց Այբուբենի հուշարձան, հավերժների այգի, Սրբոց Հրեշտակաց ապակյա եկեղեցի, Սուրբ Խաչ և Սուրբ Երրորդություն Հույսի Խորան Հաղորդարան; Ափնագյուղ - հին կամուրջներ, մատուռ; Արա - մատուռ; Վարդենուտ - եկեղեցի; Արագած - Ս.Աստվածածին, ընթրիք 20:00՝ Արագած հյուրանոցում:Գիշերակաց Արագած:

Արագած- Նախաճաշ 07:30 , Ծաղկաշեն - եկեղեցի; Քուչակ - Ս.Աստվածածին; Ապարան - Ս.Խաչ և Ս.Աստվածածին եկեղեցիներ, հանրահայտ Գնթունիք ազգային փուռ, որտեղ կհամտեսենք Ձեր առջև թարմ թխվող հացաբուլկեղեն; Վարդենիս
- Նարեկ մատուռ, եկեղեցի Ս.Հակոբ; Չքնաղ - Ս.Ստեփանոս եկեղեցի, Թթուջուր- հողի ընդերքից ինքնուրույն բխող հանքային բուժիչ առողջարար ջուր՝ բնական գազով ;
Եղիպատրուշ- 14:00, Ս.Աստվածածին եկեղեցի 13դ, անմիջական մասնակցություն կովկիթի արարողությանը նույն գյուղում, շփում գյուղացիների հետ, կարագի պատրաստում հինավուրց խնոցիով,համեղագույն թանի համտես, հայկական կաթնամթերքի՝ գոմեշի, կովի, ոչխարի, այծի կաթերի, կաթից պատրաստված մածունի, պանրի համտեսում, գյուղական այլ բարիքների հյուրասիրություն, Ապարանի ջրամբարի ափին գտնվող Թուխ մանուկ,Ս.Վարդան, Պողոս-Պետրոս եկեղեցիները, որոնցից սուրբ Վարդանը նախկինում եղել է հեթանոսական մեհյան, իսկ Պողոս-Պետրոսը կառուցվել է 451թ.-ին՝ սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի հիշատակին, իսկ դամբարանում թաղված է նրա զինակից Նիգ-Ապարանի տեր, նախարար՝ Տաճատ Գնթունին, Ս.Աստվածընկալ վանք, Ս.Աստվածածին մատուռ; Երնջատափ - Ս.Աստվածածին; Բուժական  -Թեղենյաց վանական համալիր 7-5դդ և բազիլիկ կիսավեր եկեղեցի; Արագյուղ-Ս.Մարիամ Աստվածածին; Եղվարդ - Ս.Աստվածածին, Ս.Կաթողիկե, Ս.Սարգիս, 2-րդ համաշխարային պատերազմի զոհերի հուշարձան; Երևան- Սրբոց Նահատակած և Սուրբ Խաչ եկեղեցիներ, Քանաքեռի Ս.Աստվածածին եկեղեցի 1695թ,Ռուս ուղղափառ եկեղեցի՝ Սուրբ տիրամոր տաճար - 1912թ Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարան 18դ., Ս.Հակոբ եկեղեցի 1695թ,
ընթրիք 20:00, Գիշերակաց Երևանում

Երևան- նախաճաշ 07:00, Ավանի Ս.Աստվածածին եկեղեցական համալիր, Ֆրիտյոֆ Նանսենի եկեղեցի, այգի, թանգարան; Ողջաբերդ քարանձավային բնակավայր որը կդիտարկենք հեռվից; Գառնի - Մաշտոց Հայրապետաց եկեղեցի,Սուրբ Աստվածածին, Ս.Աստվածամայր, Գառնիի հեթանոսական տաճար, քարերի սիմֆոնիա բնական հուշարձան; Գողթ-Վիշապաքար Ք.ա. 3-2 հազ. Քարայր-կացարանների համալիր՝ բնական և արհեստական, Գեղարդ- Գեղարդի վանական համալիր 12-20դդ, ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում, Գեղարդի - կոթող ուղենիշ՝ հուշակոթող Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին - 1978թ, Մատուռ Սբ. Գևորգ - 18 դ. գյուղի մեջ; Գեղաշեն - Ս.Գևորգ եկեղեցի; Զառ - Քրիստոսից առաջ 4-3-րդ հազարամյակներ, ժայռապատկերների համալիր սառած լավայի հոսքի աջ և ձախ կողմերում, որսի, մարդու ոտքերի մոտ օձի, որսորդի, այծի, մարդու և աստղի, նախամարդու տեսարաններով; Ակունք - Ս.Կարապետ և Ս.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցիներ, մատուռներ Ս.Սարգիս և Ս.Ամենափրկիչ,Սուրբ Պողոս Պետրոս եկեղեցի, քարայր-կացարան, 2-րդ համաշխարային պատերազմի զոհերի հուշահամալիր; Կաթնաղբյուր - կարմիր խաչ մատուռ; Արամուս - Ս.Նշան Ծիրանավոր եկեղեցու կանգուն մնացած մասը, Սուրբ Հակոբ եկեղեցի, մատուռ Ս.Աստվածածին,Կամարիս– ճաշ 14:30, հնագույն փոքր եկեղեցի; Նոր գյուղ- եկեղեցի Ս.Աստվածածին, Մայակովսկի
- եկեղեցի Ս.Գևորգ; Աբովյան - Ս.Ստեփանոս եկեղեցի, Ս.Հովհաննես եկեղեցի, Հայաստանը Ռուսաստանին միացնելու 50-ամյակի հուշարձան, 2-րդ համաշխարային պատերազմի ռազմագերիների գերեզմանոց, Հայ և Ռուս ժողովուրդների բարեկամության թանգարան, հուշարձան Տրդատ Գ արքային; Ջրվեժ- Սուրբ կաթողիկե եկեղեցի, Ջրվեժի անտառ արգելոց;
ընթրիք 20:00, գիշերակաց Երևան;

Երևան- Նախաճաշ 06:30, Արզնի -Ս.Մարիամ Աստվածածին ասորական եկեղեցի, Նոր Հաճն -Ս.Ամենափրկիչ եկեղեցի, Ս.Կիրակի եկեղեցի; Արգել - Ս.Գրիգոր զորավարի եկեղեցի 1890թ, քարայր կացարաններ, Թուխ Մանուկ մատուռ; Կարենիս - Վանական համալիր Կարենիս 6-7դդ, Մաթևոս և Անդրեաս Առաքյալների վանք, ստորգետնյա դամաբարան որտեղ պահվել են Առաքյալների մասունքները; Ալափարս- Սբ.Աստվածածին և Վարդան զորավար 10դ եկեղեցիներ; Բջնի - Սբ.Թադևոս, Սբ.Խաչ, Սբ.Գևորգ, Թուխ Մանուկ, Սբ.Հովհաննես, Սբ.Աստվածամայր եկեղեցիներ,Կիրակնամուտ մատուռ, Բջնիի բերդ, Բջնիի հանքային ջրերի աղբյուր; Քաղսի - Ս.Աստվածածին կեղեցի 10-րդ դար, վերականգնվել է՝ 1905թ, Ս.Վարվառա մատուռ, Ս.Գևորգ; Լեռնանիստ - Ս.Ավազան եկեղեցի, Ս.Կարապետ մատուռ; Հրազդան - Մաքրավանք վանական համալիր 10-17դդ, քարվանատուն 13-րդ դար, Ս.Աստվածածին եկեղեցի, Սուրբ մանուկ եկեղեցի; Սևան – 14:00, Ս.Գևորգ, Սևանավանք վանական համալիր, որը գտնվում է Սևան լճի՝ Աղթամար թերակղզու վրա, Թթուջուր - հանքային ջրերի աղբյուր, եկեղեցի; Այգուտ - հին արաբական գերեզմանոց;
Գոշ - Գոշավանք վանական համալիր (Մխիթար Գոշ, ծնվել է 1130թ.-ին Գանձակում – մահացել – 1213թ.-ին, Գոշավանքում), հայ մտածող - գիտնական, օրենսդիր, առակագիր, հոգևորական, մանկավարժ, հասարակական գործիչ։
Մխիթար Գոշի առակներով 12–րդ դարի հայ գրականության մեջ մուտք է գործել ժողովրդական բանարվեստի տեսակը՝ առակը։
Մ. Գոշի իմաստության համբավն այնքան է հռչակվել, որ շատերը հեռավոր վայրերից եկել են աշակերտելու նրան։ Նա մեծ հեղինակություն է վայելել ոչ միայն մտավորականների, այլև ժամանակի քաղաքական ու պետական գործիչների շրջանում, Միջնադարում նրա մասին պատմվել են ավանդություններ, որոնց մեջ նա սրբացվել է։ Ամերիկյան հանրագիտարանը համարում է, որ Գոշը հայկական վերածնունդի հիմնական ներկայացուցիչներից մեկն է։ Բրիտանացի մտավորական Դեյվիդ Լենգը Գոշին համեմատում է հայտնի առակագիրներ Եզոպոսի և Լաֆոնտենի հետ; Հաղարծին - Հաղարծին վանական համալիր; Դիլիջան – Ջուխտակ (12դ.) և Մաթոսավանք (13դ.) վանական համալիրներ, Թթուջուր – հանքային ջրի աղբյուր;գիշերակաց Երևանում, ընթրիք 21:00 :

Երևան - 08:00 նախաճաշ, Գումի շուկա, Վերնիսաժ,
Հրաժեշտի ճաշ, 12:00, Ազատ ժամեր, տեղափոխում Զվարթնոց օդանավակայան:

Դիմավորում ենք Զվարթնոց օդանավակայանում, տեղափոխում մայրաքաղաք Երևան, տեղավորում հյուրանոցում, Երեկոյան ընթրիք` ժամանման կապակցությամբ ռեստորանում, երեկոյան զբոսանք Երևանի կենտրոնական պողոտաներում, հրապարակներում և փողոցներում, գիշերակաց Երևանում:

Երևան- նախաճաշ 07:30, Զորավոր Աստվածածին եկեղեցի, որի բակում է գտնվում Հիսուսի աշակերտներից՝ Անանիա Առաքյալի մասունքներով մատուռը, Ս.Սարգիս եկեղեցի,Կոնյակի գործարան` կոնյակի համտեսում, Կիլիկիա գարեջրի գործարան՝ գարեջրերի տեսակների համտես, Ս.Աստվածամայր , Ս. Երրորդություն եկեղեցիներ, Երևան քաղաքի պատմության թանգարան, Հայաստանի ազգային պատկերասրահ:

Ճաշ 13:30, Փայտարվեստի թանգարան, Ազգային Անվտանգության Ծառայության թանգարան,Հայաստանի բնության թանգարան, Էրեբունի բերդաքաղաք, որն ավելի հին է քան Հռոմը, Էրեբունի թանգարան, Նորագավթի Ս.Կիրակի եկեղեցի; Լուսառատ - Խոր Վիրապ վանական համալիրում է գտնվում ստորգետնյա խուցը որտեղ հայոց արքա Տրդատ 3-րդ Մեծի հրամանով բանտարկել էին քրիստոնեություն քարոզող Գրիգոր Լուսավորիչին. Խոր Վիրապ նշանակում է խորը բանտ, գտնվում է՝ 5165մ. բարձրություն ունեցող Բիբլիական Արարատ լեռից 20կմ հեռավորության վրա, որի վրա ըստ ավանդության և ըստ Աստվածաշնչի մեծ ջրհեղեղից հետո իջել և կանգնել է Նոյան Տապանը: Գրիգոր Լուսավորիչին ստորգետնյա բանտում փակելուց հետո Տրդատ արքան հիվանդանում է անբուժելի հիվանդություններով և նրա դեմքը վերածվում է խոզի մռութի: Մոտ 13 տարի Գրիգոր Լուսավորիչը պահվում է այդ փոսում և արքայի հրամանով նրան բաց են թողում և նա բժշկում է արքային, դրանից հետո 301թ.-ին ողջ հայ ազգը Տրդատ արքայի գլխավորությամբ ընդունում է քրիստոնեությունը և մկրտվում: Ապա այդ բանտի վրա կառուցվում է վանական համալիր, որը ծառայում է որպես կաթողիկոսի նստավայր: Խոր Վիրապը կառուցվել է 642թ. Ներսես 3-րդ Կառուցող կաթողիկոսի կողմից՝ (հին) մ.թ.ա.180թ. կառուցված Արտաշատ մայրաքաղաքի գտնվելու վայրում և դարերի ընթացքում բազմիցս վերակառուցվել և մեծացվել է: Ստորգետնյա խուցը գտնվում է գետնից 6 մետր խորությամբ, որի վրա կառուցված է Սուրբ Գրիգոր մատուռը, քիչ հեռու գտնվում է Ս.Աստվածածին եկեղեցին, որը կառուցվել է 17-րդ դարում: Հիմա Խոր Վիրապը դարձել է աշխարհի բոլոր անկյուևններում գտնվող հայերի համար ուխտատեղի:Շահումյան –Ս.Աստվածածին եկեղեցի; Արտաշատ- Ս.Հովհաննես եկեղեցի; Երևան - Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, որի գավթում է գտնվում Ս.Գրիգոր Լուսավորչի մասունքները, որոնք Նեապոլի Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց բերել է Գարեգին 2-րդ Ներսիսյան ամենայն Հայոց կաթողիկոսը, եկեղեցին կառուցվել է Քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակի առթիվ 1991-2001թթ., Ս.Աննայի եկեղեցի, կաթողիկոսի նստավայր, ընթրիք 20:00, գիշերակաց Երևանում:

Երևան--- նախաճաշ 07:00, Ծիծեռնակաբերդ հուշահամալիր, Հայոց հոլոքոստի թանգարան,Վրիժառու Սողոմոն Թեհլերյանի կիսանդրի; Արգավանդ- Ս.Աստվածամայր և Ս Հարություն եկեղեցիներ,Զվարթնոց Զվարթնոցի տաճար 5դ, Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում, քրիստոնեական տաճարի պահպանված հատվածներ; Մուսալեռ -Մուսալեռան 53-օրյա հերոսամարտի հուշահամալիր և թանգարան, 1915 թվականի ցեղասպանության ժամանակ Մուսալեռ կոչվող սարի վրա հայերի 53-օրյա պաշտպանության պատմական իրադարձության հիշատակը ոգեշնչել է ավստրիացի գրող Ֆրանց Վերֆելին՝ ստեղծելու «Մուսա լեռան քառասուն օրը» հայտնի վեպը։ Իրադարձություններից ապշած գրողը ավելի ուշ հարցազրույցում ասաց. «Մուսա լեռան պաշտպանությունն այնքան տպավորեց ինձ, որ ես ցանկացա օգնել հայերին՝ գրելով իմ վեպը և ամբողջ աշխարհին պատմելով այդ իրադարձությունների մասին»; Ամենայն հայոց կաթողիկոսի նստավայր սուրբ Քաղաք Էջմիածին (Վաղարշապատ)- կրոնական Հուշարձան Ս.Գրիգոր լուսավորչի աջը, Ս.Հռիփսիմե եկեղեցին հիմնադրվել է 618 թվականին՝ Կոմիտաս Ա Աղցեցի կաթողիկոսի կողմից IV դարում կառուցված Սբ. Հռիփսիմե նահատակի դամբարանի տեղում 2000 թվականից գրանցված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում, Ս.Շողակաթ տաճարը կառուցվել է 1694 թ 4-րդ դարի մատուռի տեղում: Ս. Գայանե 630թ, վերանորոգված է, ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում:  Ճաշ 14:00, Էջմիածնի մայր տաճար 303թ, վերանորոգվում է, կից՝ Մայր Աթոռի գանձարան և թանգարան՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում, Մանուկյանների գանձարանը, ԽՈՐԵՆ ՏԵՐ - ՀԱՐՈՒԹՅԱՆԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ, Ս. Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի կառուցվել է 1767 թվականին երջանկահիշատակ Սիմեոն Երևանցի Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրոք 16-րդ դարի փայտաշեն եկեղեցու տեղում, հուշարձան 1827 թ. Ռուս - Պարսկական պատերազմում զոհված ռուս մարտիկների; Արշալույս- Ս.Մարիամ1903թ. վերականգնվել է՝1979թ; Մեծամոր - Ս. Ղազար եկեղեցի, երկրագիտական թանգարան; ՍԱՐԴԱՐԱՊԱՏ - Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր, որտեղ 1919թ հայակական զորքերը և ազգը Կաթողիկոսի գլխավորությամբ ջախջախեցին թուրքական բանակի մեջքը՝ դարդանելյան դիվիզիան, սարդարապատի հերոսամարտի թանգարան և երկրագիտական թանգարան; Արմավիր - Ս.Սարգիս, եկեղեցիներ ընթրիք 20:00, վերադարձ Երևան, գիշերակաց Երևանում :

Երևան- նախաճաշ 07:00, Աշտարակ -Ս.Սարգիս 13դ,Սպիտակավոր 13դ,Ծիրանավոր 5 դ,Կարմրավոր 7դ,Հին բաղնիքը 1900թ, ջրաղացների համալիրը 19դ, հին 17-րդ դարի կամուրջը,կախովի կամուրջը, Պերճ Պռոշյանի տուն-թանգարան 1948թ, Ս.Մարիանե 1281թ, Նորայր Սիսակյանի հուշարձանը 1987թ, նրա անունը հավերժացվել է Մոսկվայում՝ Ա. Բախի անվան կենսաքիմիայի ինստիտուտի շենքին փակցվել է հուշատախտակ,Նորայր Սիսակյանի անունը ոսկե տառերով հավերժացվել է Փարիզում, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր մասնաշենքի վրա։ Տիեզերական կենսաբանության ու բժշկության կազմակերպման ու զարգացման բնագավառներում ծառայությունների համար նա ընտրվում է Միջազգային աստղագնացության ակադեմիայի փոխպրեզիդենտ, Միջազգային աստղագնացության ֆեդերացիայի կենսաաստղագնացության կոմիտեի նախագահ։ Լուսնի վրա մի մեծ աշխարհագրական տեղամաս անվանակոչված է Նորայր Սիսակյանի անունով՝ «Սիսակյանի ծով», Վանի 1915թ հերոսամարտի հուշարձանը1980թ; Մուղնի- Ս.Գևորգ վանական համալիր 14-17դդ; Կարբի –եկեղեցի; Օհանավան – ճաշ 14:00, Ս.Հովհաննավանք վանական համալիր 4-րդ դար, հիմնադրվել է Տրդատ 3-րդ արքայի և Ս.Գրիգոր Լուսավորիչի կողմից հետագայում հովանավորվել է Ամատունի իշխանների կողմից և կոչվել է նաև Ամատունյաց վանք ( կոչվել է նաև՝ Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ),Կիկլոպյան ամրոց; ՈՒշի- Ս.Սարգիս վանք - 5դ; Սաղմոսավան- Սաղմոսավանք վանական համալիր 13դ; Արտաշավան - Ս.Թադևոս , Ս.Ամենափրկիչ, Ս.Աստվածամայրի մատուռ, ամրոց, Հավերժների պուրակ, հայոց Այբուբենի տառերի հուշարձան-պուրակ, ապակյա եկեղեցի և Սուրբ Երրորդություն հույսի խորան հաղորդարան; Ափնագյուղ - հին կամուրջներ, մատուռ;Արա- մատուռ; Վարդենուտ – եկեղեցի; Արագած- Ս.Աստվածածին, Արագած հյուրանոցում, ընթրիք 20:00,գիշերակաց Արագածում:

Արագած-- Նախաճաշ 07:00, Հարթավան - Աստվածընկալ վանք 5-13դդ, Ս.Աստվածածին եկեղեցի, 2-րդ համաշխարային պատերազմի զոհերի հուշարձան; Արագյուղ- Ս.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի, Պետրոսյանների գաստրոբակ; Քուչակ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, երկրորդ համաշխարային պատերազմում զոհվածների հուշարձան; Եղիպատրուշ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի 13դ, եկեղեցի Ապարանի ջրամբարի ափին գտնվող եկեղեցի Թուխ մանուկ, եկեղեցի Ս.Վարդան, որը կառուցվել է նախկին հեթանոսական մեհյանի տեղում, Պողոս -Պետրոս կառուցվել է 451թ. սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի հիշատակին, իսկ նրանում գտնվող դամբարանում` թաղված է նրա զինակից, Նիգ-Ապարանի տեր` նախարար Տաճատ Գնթունին, հին գերեզմանատուն, Հայաստանում ստացված որդան կարմիր ներկով ներկված 5-րդ դարից պահպանված խաչքարեր, կշփվենք գյուղի ավանդապաշտ բնակիչների հետ, որոնք հայտնի են իրենց պատվով և վայելած հարգանքով ողջ Հայաստանում, միասին կստանանք թարմ կարագ և թան Հայկական հինավուրց խնոցիով, կմասնակցենք անասունների կիթին, կհամտեսենք գոմեշի, կովի, ոչխարի, այծի թարմ կթած կաթ, կհամտեսենք այծի, ոչխարի, կովի, գոմեշի կաթից ստացված մածուն և պանրի տեսակներ, թարմ կարագով թոնրում թխված թարմ հացով անմահական ճմուռ, հին թոնրատան թոնիրում կպատրաստենք ավանդական խորոված՝ այդ գյուղում պահվող կենդանիների էկոլոգիապես մաքուր մսից; Վարդենիս - եկեղեցի Ս.Հակոբ, Նարեկ մատուռ Չքնաղ - եկեղեցի Ս.Ստեփանոս; Թթուջուր - հողի ընդերքից բխող բնական գազով հանքային բուժիչ ջրերի աղբյուրներ;


Ապարան - ճաշ 14:00, Ս.Խաչ 4րդ դար և Ս.Աստվածածին եկեղեցիներ, հանրահայտ Գնթունիք կոչվող փուռը, որտեղ կտեսնեք թե ինչպես են պատրաստում խմորը և թխում հացը թոնիրներում, կհամտեսեք այդ տաք հացը; կայցելենք Ռյա-Թազա - գյուղի հինավուրց դամբարանադաշտ, որտեղ կտեսնենք մ.թ.ա. ժամանակներից՝ քարից տաշված ձիերի քանդակներ և Հայաստանում ազգային փոքրամասնության՝ Եզդիների ազգային կրոնական կառույցը; Մելիքգյուղ - Ս.Հովհաննես եկեղեցի; Լեռնապատ - Ս.Հովհաննես եկեղեցի: Այն ունեցել է մեծ գմբեթ, սակայն ԽՍՀՄ-ի տարիներին գմբեթը իջեցվել է։ Ըստ գյուղացիների պատմածի՝ գմբեթը քանդող 4 գյուղացիները կուրացել են և դժբախտ վախճան են ունեցել։ Հետագայում եկեղեցին վերածվել է պահեստի։ Եկեղեցու տարածքում եղել է հնամենի գերեզմանոց, որտեղ իրենց վերջին հանգրվանն են գտել եկեղեցու անվանի սպասավորները։ 1988 թվականի ավերիչ (ըստ որոշ աղբյուրների՝ արհեստածին) երկրաշարժի հետևանքով հնամյա եկեղեցու պատերը խարխլվել են, այն այժմ գտնվում է վթարային վիճակում։ Եկեղեցու բակում տեղադրված է խաչքար՝ նվիրված 1918 թվականի մայիսին թուրք հրոսակների դեմ քաջաբար կռված հաջիղարացիների (լեռնապատցիների) հիշատակին; Ղուրսալի - եկեղեցի; Վանաձոր - կայցելենք Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարան, երկաթուղայինների զբոսայգի, Ռուսական` Սուրբ կույս Մարիամի ծննդյան եկեղեցի, Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատ, Ս.Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի, Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան, Ս.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի 13դ, կերպարվեստի թանգարան, Ս.Սարգիս եկեղեցի, Հայոց Առաքելական եկեղեցու Գուգարքի թեմի առաջնորդարան
ընթրիք 20:00, գիշերակաց Վանաձորում:

Վանաձոր-- Նախաճաշ 07: 00,- Բուսաբանական այգի, ԲՈՒ լեռնահեծանվային պարկ, Մարդու իրավունքների այգի, զորավոր Ս.Կամակատար մատուռ; Ազնվաձոր - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, կանցնենք ստորգետնյա թունելով՝ Պուշկինի լեռնանցքի տակով և, ամայի լեռներով պատված Բազում գյուղից, կհայտնվենք Ստեփանավանի զով տարածաշրջանում, մատուռ ; Գարգառ - Ս.Հովհաննես եկեղեցի 1907թ, hուշաղբյուր 1930թ «Ալ. Պուշկինի հանդիպումը Ալ. Գրիբոյեդովի դիակառքին; Գյուլագարակ - եկեղեցի 7դ. Ս.Գևորգ եկեղեցի, Թորմակավանք 5դ, Դենդրոպարկ - սոճուտ, դենդրոայգի, որը 1931թվականին հիմնադրել է լեհ ինժեներ -անտառագետ Էդմոն Լեոնովիչը: Այգու 17.5 հա տարածքը բնական անտառ է, իսկ 15 հա՝ զարդանախշերով ծառեր։

Բուսաբանական այգու տարածքը կազմում է շուրջ 35 հա։ Այն բաղկացած է բնական անտառից, զարդանախշերով բույսերից, փոքրատերև լորենու ծառուղիներից և վայրի ծագում ունեցող այլ բուսատեսակներից։ Բույսերի մեծ մասը բերվել է Երևանի բուսաբանական այգուց, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ երկրներից՝ Վրաստան, Ուկրաինա, Ռուսաստան, հեռավոր արևելք և այլն։ Բույսերի բազմաթիվ տեսականիներ են ստացվել նաև Գերմանիայից, Ֆրանսիայից, Պորտուգալիայից, Չինաստանից և ԱՄՆ-ից։ Ներկայումս, այստեղ ներկայացված է ավելի քան 500 բուսատեսակ։ Իր գոյության ընթացքում ավելի քան 2500 բուսատեսակներ են փորձարկվել՝ ձգտելով գտնել նոր տեսակներ, որոնք կարող են աճել այստեղ։ Ներկայումս միայն 500 բուսատեսակ է հարմարվել` այս ծայրահեղ բնական պայմաններ ունեցող տարածաշրջանում։ Հատուկ արժեք ունի կալիֆորնիական սեքվոյան։ Իրար մոտ տնկած 5 վիթխարի ծառերը դեռ երիտասարդ են և բարձրություն են հավաքելու մի քանի հարյուր տարվա ընթացքում:   Ճաշ 13:00; Վարդաբլուր - լճեր, Հուշարձան` Ստալինյան բռնության զոհերին, եկեղեցի; Կուրթան - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, այնուհետև կիջնենք Կուրթանի ձոր, որտեղ կայցելենք Հնեվանք վանական համալիրը, գլխավոր եկեղեցին, ըստ ուսումնասիրությունների, կառուցվել է 7-րդ դարում։ Գմբեթային հատվածի անցումը ունի ճարտարապետական ուրույն հորինվածք, և ըստ այնտեղ առկա վրացերեն արձանագրությունների, վերանորոգվել է 12-րդ դարում, Իվանե Օրբելյան ամիրսպասալարի որդի Սմբատի կողմից,Արևածագ  Արևածագի  գեղատեսիլ կիրճը և լիճը; Արդվի - Ս.Հովհան Օձնեցի վանական համալիր, 8-19դդ, Հովհաննես Օձնեցի, հիշատակվում է նաև որպես Հովհան Իմաստասեր, ծննդյան ճիշտ թվականն անհայտ է (գ. Օձուն, Գուգարք նահանգի Տաշիրք գավառ), գյուղ Արդվի - թաղված է եկեղեցու բակում, Ամենայն հայոց կաթողիկոս 717 թվականից առ 728 թ., աստվածաբան, իմաստասեր, Հայ առաքելական եկեղեցու կողմից դասված է սրբերի շարքի), աղբյուր Օձի պորտ, որը գտնվում է վանական համալիրից 100 մետր հեռու, ըստ ավանդության ունի հիվանդություններ բուժելու հատկություն, հատկապես չբեր կանանց պարգևում է հրաշագործ հղիություն, Հոռոմայրի վանական համալիր 7դ, Ս.Նշան եկեղեցի; Օձուն - Ծաղկավանք, Ծիրանավոր եկեղեցի, Օձունի վանական համալիր/տաճար, ըստ ավանդության, Թովմաս առաքյալը տաճարի վայրում օծել է քահանաների ու եպիսկոպոսների։ Ներկայիս եկեղեցու շենքը կառուցվել է 5-րդ դարում, ավելի հին՝ 4-րդ դարում Գրիգոր Լուսավորիչի ու Տրդատ Գ-ի կողմից կառուցված միանավ, բազիլիկ տիպին պատկանող եկեղեցու տեղում:  Գիշերակաց Ալավերդիում կամ Օձունում, ընթրիք 20:00:

Ալավերդի կամ Օձուն--- Նախաճաշ 07-00, Ախթալա- Ախթալայի ամրոց որի պատերի ներսում է գտնվում Մարիամ Աննայի վանքը13դ, Վերանորոգված է, հարուստ է որմնանկարներով , մատուռ, ապա կգնանք գյուղ որտեղ գտնվում են Ս.Գևորգ և Ս.Երրորդություն վանական համալիրը 13դ; Հաղպատ – Հաղպատավանք 10-20դդ, Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում, Կուսանաց անապատ եկեղեցի,Զարնի Պարնի քարայրա-ամրոցային համալիր,որի դիմաց կիրճի մյուս կողմում է գտնվում Կայան կոչվող ամրոցի և Դսեվանքի պահպանված մասերը,Սանահինի կամուրջ 1195թ;Ալավերդի-Ալավերդիի եկեղեցի, Սանահին վանական համալիր 10դ, Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում Մեծն Լոռեցի հովհաննես Թումանյանը ով գրել է բանաստեղծություններ, պոեմներ, քառյակներ, բալլադներ, պատմվածքներ ու հեքիաթներ, ակնարկներ, Հովհաննես Թումանյանի խճանկար, Ճաշ 14-00, ՄԻկոյան եղբայրների Թանգարան,Հուշակոթող Ալավերդու հեղափոխականներին,Զաքարյան իշխանների դամբարան,Գրիգոր Մագիստրոսի ճեմարան, Գրիգոր Մագիստրոսը կրթությունը ստացել է Անիի դպրոցում, այնուհետև ուսանել է Կ. Պոլսում։ Հորեղբոր՝ սպարապետ Վահրամ Պահլավունու հետ պայքարել է ներքին և արտաքին թշնամիների դեմ, նպաստել Բագրատունիների գահի ամրապնդմանը։ 1045 թ.-ին Կ. Պոլսում Կոստանդին IX Մոնոմախոսի կայսրի կողմից Գագիկ Բ-ի ձերբակալումից հետո, իր տիրույթները հանձնում է Բյուզանդիային՝ փոխարենը կալվածքներ ստանալով Հարավային Հայաստանում ու Միջագետքում։ Բյուզանդական կայսրը նրան շնորհում է մագիստրոսի տիտղոս, 1048 թ.-ին նշանակում Հարավային Հայաստանի և Միջագետքի կուսակալ։ Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունու գլխավորությամբ բյուզանդական բանակը ջախջախում է թոնդրակեցիների շարժումը։ Ի տարբերություն նախորդ աղանդահալած իշխանների և կաթողիկոսների, Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունին, թույլ չի տալիս, որ զինվորները խոշտանգեն աղանդավորներին, սպանեն կամ աղվեսադրոշմով խարանեն նրանց։ Լինելով բարձրաստիճան բյուզանդական պաշտոնյա՝ շարունակել է սերտ կապեր պահպանել հայ իրականության հետ, նշանակալից դեր խաղացել Հայաստանի կյանքում։ Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունին եղել է ժամանակի ամենակրթված մարդկանցից մեկը, զգալի հետք թողել միջնադարյան հայ մշակույթի պատմության մեջ, նպաստել գիտության և գրականության զարգացմանը։ Հիմնել է դպրոց-ճեմարան, դասավանդել ճարտասանություն, փիլիսոփայություն, քերականություն, մաթեմատիկա և այլն։ Նրա նախաձեռնությամբ կառուցվել է Բջնիի Սբ. Աստվածածին վանքը, Կեչառիսի վանքի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին, Հավուց Թառի Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցին և այլ կոթողներ:  Ավտոկայանի դիմաց սարահարթի տակ քարայր կացարաններ;Ակներ- Ս.Կարապետ եկեղեցի;Ագարակ-եկեղեցի 19դ, 2-րդ համաշխարային պատերազմի զոհերի հուշարձան և հուշաղբյուր; Ստեփանավան- Ս.Սարգիս եկեղեցի 19դ, Աշոտ երկաթի Լոռի բերդ 11դ, Լոռի բերդ կամուրջ Մսխանա գետի վրա 11դ,ամրոց Ք.ա3-րդ հազարամյակ,Ս.Շահումյանի թանգարան,Ս.Նշան մատուռ 1871թ; ՈՒրասար-ջրաշուշանների լիճ ;Կաթնաղբյուր- («Լուսաղբյուր» զորավոր մատուռ՝ բուժիչ հանքային ջրով); Ամրակից- Նիկողայոս Սքանչելագործի ռուս կոզակների եկեղեցի 1848թ; Արևաշող-Ս.Աստվածածին ընթրիք 20-00 գիշերակաց:

Արևաշող- նախաճաշ 07:30, Շիրակամուտ–Չիչխավանք; Գոգարան - Ս.Աստվածածին եկեղեցի; Մեծ Սարիար -Ս.Կիրակի; Ջաջուռ - Ս.Աստվածածին, Հուշաղբյուր մեծ եղեռնի զոհերին, կառուցված՝ 1968թ, հուշակոթող՝ Կամք հուշաղբյուրի մոտ, Մինաս Ավետիսյանի տուն-թանգարան, 2-րդ համաշխարային պատերազմում զոհվածների հուշարձան; Կամո - հուշարձան Կամոյին, երկրորդ համաշխարային պատերազմում զոհվածներին, Հուշարձան 1988թվականի երկրաշարժի զոհերին; Շիրակ - Ս.Կիրակի, քաղցրահամ ջրի աղբյուր; Կարմրաքար– եկեղեցիներ; Մայիսյան -Ս. Տիրամոր եկեղեցի; Քեթի - եկեղեցի, Ավոյենց կամուրջ, հին կամուրջ;  Մարմաշեն -ամրոց, հիդրոէլեկտրակայան 1930թ, պղնձաձուլարան, Ս.Աստվածածին, Ս.Կաթողիկե;  - Մարմաշենի վանական համալիր, Արգիշտի Ա. Թագավորի Քրիստոսից առաջ 730 թվականին ժայռի վրա սեպագիր, Ս.Հովհաննես:
Գյումրի - նախկին անուններն են Ք.ա 3-րդ հազարամյակ՝ Կումայրի, 17դ՝ Ալեքսանդրապոլ, Լենինական՝ 1925թվականից, 1991թվականի Հայաստանի անկախացումից հետո՝ Գյումրի, Գյումրին ամբողջությամբ ավերվել է 1988թվականի դեկտեմբերի 7-ին տեղի ունեցած՝ 7 բալ հզորությամբ երկրաշարժից և ներկայումս դեռ վերականգնվում և վերակառուցվում է:


Ճաշ 14:00: Ամրոց Սև բերդ, ամրոց Կարմիր բերդ հարավային, փոքր, Կումայրի արգելոց, Քրիստոսից առաջ 3-րդ հազարամյակ, ընդգրկում է քաղաքի պատմական միջուկը, հայ կաթոլիկ եկեղեցի -1849թ, գերմանացի ռազմագերիների գերեզմանոց,Կաթոլիկ եկեղեցի 1855թ, Ս.Գեորգի հունական եկեղեցի, Ս.Ամենափրկիչ18դ, Յոթ վերք Ս.Աստվածածին 18դ, Ս.Գրիգոր լուսավորիչ գեղցոց ժամ -19դ, Ս.Նշան 1859թ, Ս.Հակոբ Մծնբա 2002թ, Ս.Սարգիս մատուռ, Սասունցիների պարը խճանկար, հուշարձան Անդրանիկին, Շարլ Ազնավուրի արձան, հուշարձան՝ Անիի 1000-ամյակին, հուշարձան 1988 թվականի երկրաշարժի զոհերին, հուշարձան՝ Հայուհի, հուշարձան շախմատի չեմպիոն Տիգրան Պետրոսյանին, հուշարձան՝ Նժդեհին, Պետական բանկի շենք, Մերկուրովի տուն-թանգարան, Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահ, Կազաչի պոստ զորակայանի բակում Սուրբ Արսենի (1837թ.) ռուսական եկեղեցի , որը հանդիսանում է Հայաստանի ամենամեծ ռուսական եկեղեցին։ Եկեղեցին կրում է Սերբիայի արքեպիսկոպոս Սբ. Արսենիի անունը։ Սուրբ Արսենին կառուցվել է 1870-ական թվականներին և օծվել է 1910 թ.-ի հունվարի 6-ին։ Ամրոց Ալեքսանդրապոլ, ամրոցի տարածքում Եկեղեցի Սբ.Ալեքսանդրա1837թ, մատուռ Պլպլան ժամ 19-րդ դար, ընթրիք 20:30, գիշերակաց Գյումրիում:

Գյումրի -- Նախաճաշ 07:00,  միլիցիայի բաժանմունքի շենք, բաղնիքի շենք, Պոլոզ Մուկուչ գարեջրատան շենք, զինկոմիսարիատի և պարետատան շենք, 1924 թվականի նավթամուղ, երկաթգծի համալիր, 7-րդ դարի գմբեթավոր եկեղեցի՝ Կումայրի տուրիստական հանգրվանի բակում, հուշարձան Մայր Հայաստան, հուշարձան մայիսյան ապստամբության մասնակիցներին; Ազատան - մատուռ; Ախուրյան - Ս.Աստվածածին, Կառնուտի ջրամբար; Ջրառատ - հայոց եղեռնի զոհերի հուշարձան, Ս.Հակոբ, Թևոս Թորոս մատուռներ, Հանքային ջրերի թթու-ջուր աղբյուր; Արևիկ - եկեղեցի; Վարդաքար - Ս.Աստվածածին; Հոռոմ - Թուխ Մանուկ մատուռ և Ս.Հռիփսիմե եկեղեցի; Արթիկ - Ս.Գևորգ 6-7դդ, Ս.Աստվածածին, Մարիանե 7-րդ դար, Իգիթյանների Ձիթհան, հուշարձան քարհատ բանվորին, 1918 և 1945 թթ հուշաղբյուրներ, հուշակոթող 2-րդ աշխարհամարտում զոհվածներին, Մայիսյան ապստամբության զոհերին, Լմբատավանք 4-14դ, Ճաշ 14:00 ; Հառիճ - Հառիճավանք 7-13դդ; Պեմզաշեն – մատուռ, Առաքելոց Վանքի ավերակներ 5դ; Լեռնակերտ –եկեղեցի; Մարալիկ - կարմիր վանք 1901թ., հուշարձան ինքնաթիռի աղետից զոհվածներին, հուշաղբյուր և հուշարձան 2-րդ աշխարհամարտում զոհվածներին, Ս.Աստվածածին, Հոգեվանք; Դաշտադեմ- Քրիստափորի վանք 7դ, վերականգնվել է՝ 1981թ. Դաշտադեմի ամրոց և եկեղեցի;  Թալին –կաթողիկե եկեղեցի 4-20դդ, Ս.Աստվածածին, Ս.Գևորգ, Կարմիր Ավետարան փայտաշեն եկեղեցի, որը տեղափոխել արևմտյան Հայաստանից հայերի հոլոքոստի ժամանակ, Կույս Սանդուխտի մատուռ; Մաստարա - Սուրբ Հովհաննես, Ս.Ստեփանոս նախավկայի եկեղեցի; Աշնակ - Գևորգ Չաուշի տուն-Թանգարան1980թ, Ս.Աստվածածին 10դ, գիշերակաց Աշնակում, ընթրիք 20:30:

Աշնակ-- նախաճաշ 07:00, Արուճ - ամրոց 5-19դդ, Արուճավանք 5-7դդ, Իջևանատուն-քարավանատուն, բերդ; Կոշ - Ս.Ստեփանոս 7դ, Կոշի ամրոց, Ս.Գևորգ, Ագարակ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի 5-6դդ; Ոսկեվազ- գինու գործարան, գինիների համտեսարան, Ս.Հովհաննես; Օշական - Թուխ մանուկ մատուռ, Հայկական այբուբենը ստեղծող Սուրբ Մեսրոպ մաշտոցի եկեղեցի 1875թ, ներսում Ս.Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանով 5դ, հայկական տառերի պուրակ, Մեսրոպ Մաշտոցին հողին հանձնող Վահան Ամատունիի դամբարան;
Ճաշ 13:30, Փարպի - Ս.Գրիգոր, Ծիրանավոր; Ղազարավան - Ս.Նարեկ կուսական վանք; Աղձք - Արշակունիների դամբարան 364թ, քարայր կացարանների համալիր վաղ ուշ միջնադար, Օրգով - ռադիօօպտիկական աստղադիտարան, Ռօտ-54, Տեղեր -Տեղերի վանական համալիր 13դ; Բյուրական - Հայկաշենի կաթողիկե, նստավայր 1972թ.,Վիշապաքար մ.թ.ա 2000, ջրաղաց 19դ վերականգնվել է՝ ճարտարապետներ Գ.Գյուրջյանի և Ս.Միլիտոնյանի կողմից, Վիկտոր Համբարձումյանի անվան աստղադիտարան, Արտավազդիկ եկեղեցի 5-6դդ, Ս.Հովհաննես եկեղեցի 10դ, բերդ-ամրոցային համալիր Ամբերդ 10-14դդ.,Վիկտոր Համբարձումյանի տուն-թանգարան, Ս.Աստվածածին եկեղեցի, կառուցել է Վահրամ Պահլավունին 1026թ, Մայր-առու 9-10դդ. 1,5կմ հյուսիս, սկսվում է՝ Ամբերդի կիրճից վերականգնվել է՝ 1980թթ. գյուղի բնակիչների կողմից, Մնացականյանների գաստրոբակ, Անտառուտ - կիսավեր եկեղեցի 19դ, վիշապաքար մ.թ.ա. հազարամյակ Սև լճի ափին, անոմալ գոտի որը գտնվում է Արագած լեռան ստորոտին արտահայտվում է սարնիվեր ջրի և առարկաների  տեղաշարժմամբ հակառակ գրավիտացիային կանոններին:
ընթրիք 20:30; Գիշերակաց Երևանում:

Երևան-նախաճաշ 06:30, Առինջ - Գետարգելի, Ձագարավանք վանական համալիր 7-17դդ, Մատուռ Սբ. Կարապետ 20դ., Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 1880թ,, Մատուռ Կարմրավոր 13 դ., բազմաթիվ խաչքարեր; Գառնի - Մաշտոց Հայրապետաց եկեղեցի, Սուրբ Աստվածածին, Ս.Աստվածամայր, Գառնիի հեթանոսական տաճար 1դ, բնության կողմից կերտված հուշարձան քարերի սիմֆոնիա Գառնիի կիրճում:
Ճաշ 1:30; Գողթ- Վիշապաքար Ք.ա. 3-2 հազ., քարայր-կացարանների համալիր՝ բնական և արհեստական, Գեղարդ – Գեղարդի վանական համալիր 10-20դդ., Գեղարդի կոթող-ուղենիշ, Հուշակոթող Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1978թ, Մատուռ Սբ. Գևորգ 18 դ. գյուղի մեջ; Գեղաշեն - Ս.Գևորգ եկեղեցի; Զառ - Քրիստոսից առաջ 4-3-րդ հազարամյակներ, ժայռապատկերների համալիր սառած լավայի հոսքի աջ և ձախ կողմերում, որսի, մարդու ոտքերի մոտ օձի, որսորդի, այծի, մարդու և աստղի, նախամարդու տեսարաններով; Ակունք - Ս.Կարապետ և Ս.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցիներ, մատուռներ Ս.Սարգիս և Ս.Ամենափրկիչ, Սուրբ Պողոս Պետրոս եկեղեցի, քարայր-կացարան, 2-րդ համաշխարային պատերազմի զոհերի հուշահամալիր; Կաթնաղբյուր - կարմիր խաչ մատուռ; Արամուս - Ս.Նշան Ծիրանավոր եկեղեցու կանգուն մնացած մասը, Սուրբ Հակոբ եկեղեցի, մատուռ՝ Ս.Աստվածածին; Նոր Գյուղ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի; Մայակովսկի - Ս.Գևորգ եկեղեցի, Աբովյան - Ս.Ստեփանոս, Ս.Հովհաննես 2014թ, եկեղեցիներ, Հայաստանը Ռուսաստանին միացնելու 50-ամյակի հուշարձան, 2-րդ համաշխարային պատերազմի ռազմագերիների գերեզմանոց, Հայ և Ռուս ժողովուրդների բարեկամության թանգարան, հուշարձան Տրդատ Գ.արքային; Լեռնանիստ - Ս.Ավազան եկեղեցի, Ս.Կարապետ մատուռ; Լճաշեն - Ս.Հռիփսիմե եկեղեցի, Գանձավանք ,վանական համալիր Կարմիր վանք 9դ, Ուրարտական արքա Արգիշտի Ա-ի արձանագրությունը; Սևան - Գավառ - ճանապարհի ձախ կողմում՝ քարաժայռի վրա, երեսով դեպի լիճը՝ Ուրարտական Մենուա արքայի արձանագրությունը, Հայրավանք 13դ; Նորատուս - Շոռգոլի վանք, գիշերակաց Գավառում կամ Նորատուսում, ընթրիք 20-00:

Գավառ կամ Նորատուս- նախաճաշ 06:40, Նորատուս - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, Նորատուսի մատուռ, Դափուց վանք, Նորատուսի 10-18-րդ դարերի խաչքարեր և գերեզմանատուն, սա խաչքարերի ամենամեծ հավաքածուն է: Պատմության համաձայն, Լենկթեմուրի արշավանքի ժամանակ գյուղացիները խաչքարերի վրա հագցնում են զինվորական հագուստ, սաղավարտ և ամրացնում զենքեր: Հեռվից խաչքարերի բազմությունը նմանվում է բազմամարդ բանակի, ինչի արդյունքում թշնամու բանակը նահանջում է; Գավառ- Ս.Ստեփանոս մատուռ, Առնեղի վանք 7դ, Եկեղեցական համալիր Ս.Աստվածածին եկեղեցի և Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի; Գանձակ - Ս.Աստվածածին 4-5դդ, վերականգնված 16-րդ դարում՝ Վարդա տիկնոջ կողմից, Ս.Գևորգ,  Ճաշ 13:30, Ծաղկաշեն - Ս.Հովհաննես եկեղեցի, Սարուխան - Ս.Գևորգ 1883թ; Լանջաղբյուր - Իլիկավանք, Ս.Խաչ; Գավառ- Մարտունի ճանապարհին Ս.Գևորգ մատուռ; Վարդաձոր -ձիթհան, Ս.Սարգիս, Ս.Աստվածածին; Ձորագյուղ - Վանական համալիր Շողագավանք 5-17դդ, խաչքարերով գերեզմանոց, Ս. Պողոս Պետրոս 877թ., պատվիրատու՝ Սյունյաց Մարիամ Իշխանուհի, Մասրուց Անապատ; Ծակքար -Ս.Աստվածածին; Ներքին Գետաշեն - Բազմաթիվ խաչքարեր, Ս.Աստվածածին եկեղեցի 851թ, Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի 19դ; Վերին
Գետաշեն - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, ջրաղացներ, Վահան հազարապետի տապանաքար, մ.թ.ա. 1 հազարամյակի քարայր կացարան՝ Ագրիճա; Ծովասար - Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ 9դ; Լիճք - Ս.Աստվածածին; Մարտունի - Ս.Աստվածածին; Աստղաձոր - խաչքարեր; Զոլաքար - Ս. Գևորգ 19-րդ դար; Վարդենիկ - Հայաստանի ամենամեծ գյուղը 20000 բնակչությամբ, Ս.Աստվածածին, Իշխանավանք, Մատուռ Ս. Հովհաննես, Մատուռ Ս.Աստվածածին, Ջրաղացների համակարգ, ջրանցքների համակարգ, բազմաթիվ արվեստի գլուխգործոց խաչքարներ; Արծվանիստ – Վանեվան վանական համալիր 9դ, ըստ շինարարական արձանագրության, համալիրի գլխավոր՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին կառուցվել է 903 թ. հայոց սպարապետ Շապուհ Բագրատունու կողմից, իր քրոջ՝ Սյունյաց իշխանուհի Մարիամի տեսչությամբ, 914 թվականին Վանեվանում է թաղվել արաբական արշավանքի արդյունքում զոհված հայոց թագավոր Սմբատ Ա Բագրատունին, 980-ական թվականներին վանքը նորոգել և գավիթ է կառուցել Աշոտ Գ Ողորմածի որդին՝ ապագա Գագիկ Ա Բագրատունի թագավորը, Ս.Աստվածածին; Մաքենիս
- Մաքենյաց վանք17դ; Ակունք - Ս.Վարդան զորավարի մատուռ, Վարդենիս - եկեղեցի; Մեծ Մասրիկ - Ս.Աստվածածին եկեղեցի; գիշերակաց Ծափաթաղում  կամ Ճամբարակում ընթրիք 20:00:

 Ճամբարակ կամ Ծափաթաղ- նախաճաշ 06:45, Թթուջուր - Ս.Աստվածածին եկեղեցի, Թթուջուր հանքային բնական աղբյուր; Գետիկ –եկեղեցի; Դպրաբակ - խաչքարեր և արաբական գերեզմանոց; Գոշ - Գոշավանքի վանական համալիր12-13դդ, կգնանք Գոշի լեռնային լիճ ամենագնաց տրանսպորտային միջոցով; Հաղարծին - Հաղարծին վանական համալիր 10դ, Պարզ լիճ; Դիլիջան – Մաթոսավանք 13դ, Ջուխտակ վանք 12դ, Թթուջուր աղբյուր; Սևան – 14:00, Աղթամար թերակղզի, թերակղզու փոքրիկ վերնիսաժ, Սևանավանք 9-20դդ; Ս.Գևորգ եկեղեցի; Դդմաշեն - Ս.Թադևոս եկեղեցի; Հրազդան - Մաքրավանք վանական համալիր10-17դդ, քարվանատուն 13-րդ դար, Ս.Աստվածածին եկեղեցի, Սուրբ Մանուկ եկեղեցի; Ծաղկաձոր - Կեչառիսի վանական համալիր 13դ, որի մեջ մտնող Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին կառուցել է Ս.Գրիգոր Մագիստրոսը, եկեղեցական համալիր Ս.Հարություն, գիշերակացը Հրազդանում, ընթրիք 20:00:

 Հրազդան– նախաճաշ 07:00; Քաղսի Ս.Աստվածածին եկեղեցի 10դ, վերականգնվել է՝ 1905թ, Ս.Վարվառա մատուռ, Ս.Գևորգ; Բջնի  -Ս.Թադևոս, Ս.Խաչ, Ս.Գևորգ, Թուխ Մանուկ, Ս.Հովհաննես, Ս.Սստվածամայր եկեղեցիներ, Կիրակնամուտ մատուռ, Բջնիի բերդ, Բջնիի հանքային ջրերի աղբյուր; Ալափարս - Ս.Աստվածածին և Վարդան զորավար 10դ. եկեղեցիներ; Կարենիս -Վանական համալիր Կարենիս 6-7դդ, Մաթևոս և Անդրեաս Առաքյալների վանք, ստորգետնյա դամբարան, որտեղ պահվել են Առաքյալների մասունքները; Արգել - Ս.Գրիգոր զորավարի եկեղեցի 1890թ, քարայր կացարաններ, Թուխ մանուկ մատուռ;
Նոր Հաճն   ճաշ 14:00, Ս.Ամենափրկիչ եկեղեցի, Ս.կիրակի եկեղեցի; Արզնի - Ս.Մարիամ Աստվածածին ասորական եկեղեցի; Եղվարդ - Փանոսյան արվեստի կենտրոն, Սուրբ Սարգիս եկեղեցի, կաթողիկե բազիլիկ եկեղեցի, Ս.Աստվածածին եկեղեցի 1301թ, որը հանրահայտ Նորավանքի նմանակն է; Արագյուղ - Ս.Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի, Պետրոսյանների գաստրոբակ; Զովունի - 2րդ աշխարհամարտի զոհերի հուշարձան և պուրակ:
Երևան- Քանաքեռի Սուրբ Հակոբ եկեղեցի 1695թ., Ս.Աստվածածին 1695թ, ռուսական եկեղեցի Ս.Տիրամոր տաճար 1912թ, Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարան 18դ,ընթրիք 20:00, գիշերակաց Երևանում:

Երևան – նախաճաշ 07:00, ազատ ժամեր, Վերնիսաժ, Գումի շուկա, տեղափոխում  Զվարթնոց օդանավակայան…..

ժամանում 6000 տարի գոյություն ունեցող, Նախկինում Ուրարտու կոչված, 301 թվականին պետականորեն քրիստոնեություն ընդունած, աշխարհի ամենահին քրիստոնեական երկիր` Հայաստանի` 2800 տարվա պատմություն ունեցող մայրաքաղաք Երևանի Զվարթնոց օդանավակայան, տեղափոխում և տեղավորում հյուրանոցում,փոքրիկ էքսկուրսիա մայրաքաղաք Երևանում, Սովետական ժամանակների թանգարան, փոքրիկ երթևեկություն Երևանի մետրոյով: Երեկոյան համեղագույն ընթրիք ժամանման կապակցությամբ, գիշերակաց Երևանում: Ասորեստանի Ասարհադդոն VIII թագավորը մ.թ.ա. 680 թվականին փորագրված արձանագրությունների մեջ պատմում է, որ մ.թ.ա. 681 թվականին իր երկու եղբայրները իրենց հոր՝ Ասորեստանի թագավոր Սենեքերիմի դեմ դավադրություն են կազմակերպում ու սպանում նրան։ Հետո ըստ այդ արձանագրությունների՝ նրանք փախչում են Ուրարտու։ Աստվածաշնչում՝ Թագավորների 4-րդ գրքում, նույնպես գրված է այս դեպքի մասին։

Երևան , նախաճաշ 07:00, Ս. Աստվածածին կաթողիկե եկեղեցի 7- 13դդ, կից գտնվում է Սբ. Աննա եկեղեցին 21դ, Կոնդի Ս. Հովհաննես եկեղեցի 1706թ, Ս.Սարգիս առաջնորդանիստ եկեղեցի 1600թ., վերակառուցված՝ 1835, Փայտարվեստի թանգարան, Իրանական Կապույտ մզկիթ 1766թ, Քանաքեռի Սուրբ Հակոբ եկեղեցի 1695թ, Քանաքեռի Ս.Աստվածածին եկեղեցի 1695թ, Ռուս Ուղղափառ եկեղեցի (Սուրբ Տիրամոր տաճար) 1912թ, Խաչատուր Աբովյանի տուն թանգարան, Հայ-էստոնական բարեկամության հուշարձան, Հաղթանակ զբոսայգի, ճաշ 13:00, Մայր Հայաստան հուշահամալիր և զինվորական թանգարան, Գաֆեսճեյան արվեստի ցուցասրահ-թանգարան, Կասկադ, Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 17դ, որի բակում կառուցված մատուռ-դամբարանում է գտնվում Սուրբ Անանիա առաքյալի մասունքներ, Մատենադարան թանգարան ինստիտուտ, հին ձեռագրերի և փաստաթղթերի պահպանման և ուսումնասիրման կենտրոն, ձեռագրերի պահպանման աշխարհի ամենահարուստ կենտրոններից մեկը, որում պահվում են շուրջ 23000 ձեռագրեր, 30000 արխիվային փաստաթուղթ, Մատենադարանը գրանցված է 1997 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային հիշողության ցանկում, Հայաստանի պատմության թանգարան, Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցի 21դ, որի գավթում են պահվում 2000 թվականին Նեապոլի Սուրբ Գրիգոր հայկական եկեղեցուց Գարեգին Բ Ներսիսյան Ամենայն հայոց կաթողիկոսի բերած Գրիգոր Լուսավորչի մասունքները, եկեղեցին կառուցվել է 1990-2001թթ.՝ քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակի առթիվ; Հուշարձան` մեծն Հայոց սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի, ում ղեկավարությամբ հայկական բանակը 451թ. պարտության մատնեց պարսկական մեծաթիվ զորքերին, Հայփոստի ֆիլատելիայի բաժին, ընթրիք 20:00: Գիշերակաց Երևանում:

Երևան- նախաճաշ 06:30, Ավանի Սուրբ Կաթողիկե խոնարհված եկեղեցական համալիր 6-17դդ, Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Ավանի ծխական եկեղեցի) 17-19դդ.: Խաչքարեր 5-16 դդ, խոնարհված Ս.Հովհաննես եկեղեցի 5-6 դդ; Հուշարձան` Հայկ Նահապետի, Հուշարձան` «Տորք Անգեղ», Հուշարձան՝ Գայի (Հայկ Բժշկյանց)
Առինջ - վարպետ Լևոնի Աստվածային գետնափորը, Ս.Հովհաննես եկեղեցի 1880թ, Մատուռ Կարմրավոր 13դ, բազմաթիվ խաչքարեր և հին գերեզմանատուն 13-18 դդ, Մատուռ Թուխ Մանուկ 13 դ. մատուռ Սբ. Կարապետ 20 դ, Վանական համալիր Ձագավանք (Գետարգելի Սբ. Նշան) 7-17դդ,
Ջրվեժ - Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Կաթողիկե) 1891 թ. Վանական համալիր 5-15դդ., «Քոսաղբյուր» վայրում,
Ողջաբերդ– Հուշարձան՝ Չարենցի կամար, որտեղից բացվում է հիասքանչ տեսարան դեպի Արարատ լեռը, իհարկե՝ ոչ մառախլապատ և մշուշոտ եղանակին, Քարայր-կացարանների համալիր 10-15 դդ., որոնք կդիտենք հեռվից:
Գառնի - եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 17-19 դդ, խաչքար՝ Բագրատունիների Կատրանիդե Ա թագուհու 879 թ., Ատոմի փ. 40 տան բակում; եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Մաշտոց հայրապետ, «Սումպենց վանք») 12-13 դդ., Մատուռ 13 դ. Չարենց և Շահումյան փ. Խաչմերուկում Պապիկյանների տան մոտ, Կամուրջ 11դ. Ազատ գետ վրա, Հավուց թառ վանքի ճանապարհին, որտեղ հնարավոր է գնալ միայն ոտքով, Քարերի սիմֆոնիա բնական հուշարձանը, որը հանդիսանում է Յունեսկոյի միջազգային ժառանգություն; Հայաստանում միակ կանգուն թողնված հեթանոսական տաճարը իր ամրոցով, պալատական շինություններով և բաղնիքով, 1դ., նույնպես հանդիսանում է Յունեսկոյի կողմից ճանաչված միջազգային ժառանգություն; եկեղեցի Սբ. Սիոն 7դ., կից է տաճարին արևմուտքից; Ամրոց Գառնի Ք.ա. 3 հզ - 17դ. հարավային եզրին, լեռնային հրվանդանի վրա; հունարեն արձանագրություն Տրդատ Ա արքայի 77թ.՝ ամրոցի մուտքի մոտ: Նախաճաշ 14:00: Գողթ– Դամբարաններ Ք.ա. 12-9 դդ.՝ գյուղի հյուսիսարևելյան եզրին՝ բացված շին. աշխատանքների ժամանակ, իրերը պահվում են Հայաստանի պատմության թանգարանում, Գողթի պատմական Գերեզմանոց 9-20դդ. գյուղի հարավարևմտյան մասում Գեղարդ - Կոթող-ուղենիշ՝ «Գեղարդ» 1958թ. Գեղարդավանքի ճանապարհին; Հուշակոթող Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1978թ. գյուղի մեջ; Վանական համալիր Գեղարդ (Այրիվանք) 12-20դդ., գիշերակաց Երևանում, ընթրիք 20:00:

Երևան - նախաճաշ 07:00, Աշտարակ - Եկեղեցի Սբ. Սարգիս 13դ., հարավարևելյան մասում, վերականգնված՝ 1985թ., քարայր կացարաններ 25մ դեպի հարավ, Եկեղեցի Սբ. Մարիանե 1281թ. բարեկարգված՝ 1977թ.; բնակելի տուն՝ 1910թ. Ն.Աշտարակեցու հրապարակ, Վարդազարենց Եկեղեցի կամ Սբ. Աստվածածին (Կարմրավոր) 7դ., գերեզմանոց 7-19դդ. եկեղեցու բակում, խաչքարեր, գերեզման Գևորգ Էմինի 1998թ, եկեղեցի Ծիրանավոր 5դ., Բերդաթաղում կիրճի եզրին, բազմաթիվ կոթողներ և խաչքարեր, եկեղեցի Սպիտակավոր 13դ. Բերդաթաղում կիրճի եզրին, կիսավեր; Կամուրջ 10դ, Կամուրջ 1664թ. արևելյան մասում պատվիրատու՝ Մահտեսի խոջա Գրիգոր, («մահտեսի» - «Երուսաղեմ ուխտի գնացած»); Բաղնիք 1900թ., Ջրաղացների համալիր 19դ.-ի վերջ, Աբովյան փող. 2, միջնադարյան կամրջի մոտ, վերականգնված՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գագիկ Գյուրջյան, Պերճ Պռոշյանի տուն-թանգարանի շենքը 1948 թ., Պռոշյան փող. 10, վերականգնված՝ 1986թ.:
Նորայր Սիսակյանի տուն-թանգարանը», 19 դ.վերջ` Ղափանցյան փող. 25, վերականգնված՝ 1989 թ., կենսաբանական գիտությունների դոկտոր՝ 1940 թվականից, ապա նաև պրոֆեսոր՝ 1944 թվականից։ Նրա անունը հավերժացվել է Մոսկվայում՝ Ա. Բախի անվան կենսաքիմիայի ինստիտուտի շենքին՝ փակցվել է հուշատախտակ։ Նորայր Սիսակյանի անունը ոսկե տառերով հավերժացվել է Փարիզում, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր մասնաշենքի վրա։ Տիեզերական կենսաբանության ու բժշկության կազմակերպման ու զարգացման բնագավառներում ծառայությունների համար նա ընտրվում է Միջազգային աստղագնացության ակադեմիայի փոխպրեզիդենտ, Միջազգային աստղագնացության ֆեդերացիայի կենսաաստղագնացության կոմիտեի նախագահ։ Լուսնի վրա մի մեծ աշխարհագրական տեղամաս անվանակոչված է Նորայր Սիսակյանի անունով՝ «Սիսակյանի ծով»։ Հուշարձան Նորայր Սիսակյանի՝ 1987 թ. Ն.Սիսակյան փող., քանդակագործ՝ Գյուրջյան;  Մուղնի - Ս.Գևորգ եկեղեցի, ճաշ 14:00:Կարբի - Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 1691-1693 թթ. պատվիրատու՝ վաճառական պարոն Այվազ Կարբեցի, Եկեղեցի Սբ. Գևորգ (Սբ. Կիրակի) 10-13դդ, կիսավեր, տեղացիներն անվանում են «Հոնոյենց ժամ»:
Օհանավան - Վանական համալիր Հովհաննավանք 4-13 դդ., վանքի ամենահին շինությունը Սուրբ Կարապետ բազիլիկ տիպի եկեղեցին է, կառուցված չորրորդ դարի սկզբներին՝ Գրիգոր Լուսավորչի կողմից։ Տարբեր աղբյուրներում վանքը հիշատակվում է բազմաթիվ անուններով՝ Ամատունյաց Սուրբ Կարապետ, Անավանք, Սուրբ Իոհանի վանք, Հանավանք, Հավանավանք, Հովանավանք, Հովհաննու վանք, Հովհանա անապատ, Հովհաննավանաց մենաստան, Հովհանավանք, Սուրբ Հովհաննես, Սուրբ Հովհաննու Կարապետի վանք, Հովհաննու վանք, Սյուղի վանք, Սովի վանք, Սուղի վանք, Օհանավանք: Կիկլոպյան ամրոց և հինավուրց եկեղեցի: Սաղմոսավան - Վանական համալիր Սաղմոսավանք 13-18դդ. Արտաշավան - Եկեղեցի Սբ. Ամենափրկիչ 7 դ., Եկեղեցի Սբ. Թադևոս Առաքյալ՝13 դ. Ջրաղացների համալիր 19 դ. գյուղի մեջ Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցուց արևելք, Մատուռ Թուխ Մանուկ 17-18 դդ., Հայոց Այբուբենի հուշարձան, Սրբոց Հրեշտակաց եկեղեցի, Հավերժների պուրակ՝ նվիրված Արցախյան պատերազմի զոհերին, Սուրբ Խաչ և Սուրբ Երրորդություն՝ Հույսի Խորան Հաղորդարան, 2019 խաչերից կառուցված մեծ Խաչ հուշարձան; նոր ճանապարհին զուգահեռ հին ճանապարհի վրա կամուրջներ՝ 10-19դդ, Հարթավան - Եկեղեցական համալիր «Աստվածընկալ» 5-13 դդ. Հուշակոթող` Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1990 թ. , Երնջատափ - Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 12-13 դդ..

Քուչակ - Կամուրջ 19 դ., եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 1900 թ., Եկեղեցի Սբ. Գևորգ 1891 թ., հանքային ջրերի աղբյուր, կհամտեսենք բնական թույլ գազավորված ջուրը, Ապարանի ջրամաբարում է գտնվում Պողոս-Պետրոս եկեղեցին 5դար, որը մնացել է` խորհրդային կարգերի օրոք կառուցված ջրամբարի մեջ, Մատուռ՝ Թուխ մանուկ 4դար, որը տեղափոխվել էր ավելի վերև Ապարանի ջրամբարի կառուցման ժամանակ; Եղիպատրուշ - եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 13 դ., խաչքարեր ներկված՝ Որդան կարմիր բնական ներկով 5դար; Թթուջուր - հանքային գազավորված ջրերի աղբյուր; Ապարան - եկեղեցի Սբ. Խաչ 4-5 դդ., եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 19դ., ընթիրք՝ Գնթունիք ազգային սննդի կետում 19:30, Արագած - գիշերակաց Արագած հյուրանոցում:

Արագած- նախաճաշ 07:00, Լուսագյուղ - Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին, եկեղեցական համալիր «Կարմիր վանք» («Մխեր վանք») 5-11 դդ., 12-13 դդ. 1 կմ արևելք, կիսաավերված, ձորի մեջ, եկեղեցի Թուխ Մանուկ (Վերիվանք) 7 դ.՝ 1,5 կմ հյուսիսարևելք; Մելիքգյուղ - եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 1891 թ., Հառիճ - Վանական համալիր Հառիճավանք 7-13 դդ., Միջնաբերդ Ք.ա. 3-2 հազարամյակից միջնադար, գաղտնուղի՝ ամրոցում միջնաբերդում, ելքը գտնվում է ձորում; Հայրենյաց - Սբ. Աստվածածին եկեղեցի 1881 թ., եկեղեցի «Կարմիր վանք» 5-6 դդ. գյուղի մեջ, Սբ. Աստվածածին եկեղեցուց արևելք, Մարալիկ - եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին «Կարմիր վանք», վերակառուցված՝ 1903թ., Սառնաղբյուր - Վանական համալիր Հոգեվանք («Կարմիր վանք») 5-13դդ., եկեղեցի Սբ. Թադեոս Առաքյալ 1883թ., Քարայր «Գրիգոր Լուսավորիչի», միջնադար, քարայրի հարավարևելյան մասում ուխտատեղի; Մաստարա - եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 6-րդ դ., մատուռ Սբ. Ամենափրկիչ (Մեռել Հարույց – մեկ այլ անվանմամբ), 16-17դդ. Ազատ Հակոբյանի տնամերձում, վերակայնգնված՝ 1975թ., մատուռ Սբ. Գրիգոր 17դ.՝ Հենրիկ Սարգսյանի տնամերձում, վերականգնված՝ 1977թ.; Թալին - եկեղեցական համալիր Թալինի Կաթողիկե 4-20դդ., եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 613-615թթ., եկեղեցի Սբ. Գևորգ 19դ., մատուռ «Սանդուխտ կույս» 19դ., Կարմիր Ավետարան փայտաշեն եկեղեցի քանդվել և տեղափոխվել է Թալին՝ արևմտյան Հայաստանից՝ եկեղեցին փրկելու համար՝ 1915թ.-ին թուրքերի կողմից կազմակերպված հայերի ցեղասպանության ժամանակ: Դաշտադեմ - Ամրոց 7-19դդ. միջնաբերդով, գաղտնուղիով, եկեղեցիով; Կովկասյան տարածաշրջանում պահպանված ամրոցներից ամենամեծն է, Սուրբ Քրիստափորի վանք 7դ. Արուճ - Ամրոց 5-17դդ., եկեղեցական համալիր Սբ. Գրիգոր (Արուճի Կաթողիկե) 5-7դդ., 7-րդ դարի պալատի ավերակներ, Քարավանատուն 13դ.՝ 1,5կմ հյուսիս՝ Երևան - Գյումրի մայրուղուց ձախ: Կոշ - եկեղեցի Սբ. Գևորգ 1891թ., Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի 7-17դդ.՝ 1 կմ հյուսիս ձորի աջ ափին: Աղձք - պատմաճարտարապետական համալիր Աղձք 4դ., Արշակունյաց թագավորների Դամբարան 364թ., քարայր՝ նույն ժամանակաշրջանի, որի քարե դռները մինչև օրս գործում են, Ագարակ- եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 5-6դդ.; մզկիթ 17դ. պարսկական; եկեղեցի Սբ. Սիոն (Մանկանոց) 7դ., Ոսկեվազ - եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 7-13դդ., Օշական - Եկեղեցի Սբ. Սիոն (Մանկանոց) 7դ., Կոթող Մորիկ կայսեր 7դ., բնակելի տուն 1913 թ.՝ Ամատունի փող. 6, բնակելի տուն 1900թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 86; եկեղեցի Մեսրոպ Մաշտոց 1875թ.: Եկեղեցին կառուցված է Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանի վրա, որի մուտքը եկեղեցու մեջից է, 442-443 թթ. պատվիրատու՝ Վահան Ամատունի, կոթող նվիրված՝ Վահան Ամատունուն 5դ., վերականգնված՝ 19դ., Մատուռ Թադևոս Առաքյալ 13դ. «Մատռաթաղ»-ում: Ընթրիք 21:00, գիշերակաց Երևանում:

Երևան, նախաճաշ 08:00, ազատ ժամեր, այցելություն Վերնիսաժ և Գումի շուկա, տեղափոխում Զվարթնոց օդանավակայան:

- Դիմավորում ենք Ձեզ աշխարհի առաջին պետականորեն քրիստոնեությունն ընդունած երկիր Հայաստանի` 2600 տարեկան մայրաքաղաք Երևանի Զվարթնոց օդանավակայանում (Երևանը Հռոմից 30 տարի հին է): Տեղափոխում Երևան, տեղավորում հյուրանոցում, փոքրիկ պտույտ Երևանի փողոցներում՝ Երևանյան հյուրընկալ մթնոլորտին ծանոթանալու համար: Ավելի ուշ՝ ընթրիք Ձեր ժամանման կապակցությամբ՝ Հայկական ազգային երգ ու պարի ուղեկցությամբ:Գիշերակացը երևանում:

Երևան – նախաճաշ 07:00, Եկեղեցական համալիր Ավանի Սբ. Աստվածածին (Կաթողիկե, Ծիրանավոր, 591-602 թթ.) 6-7 դդ; Պալատ Կաթողիկոսական 6-7դդ.; Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 4-7դդ. - 13-14 դդ.: Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 5-6դդ.; Գառնի - Եկեղեցի (Խոնարհված եկեղեցի, Խումարաժամ) 4-5 դդ.; Երևան - Մատենադարան - գրանցված է 1997 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային հիշողության ցանկում, հին ձեռագրերի և փաստաթղթերի պահպանման և ուսումնասիրման կենտրոն, ձեռագրերի պահպանման աշխարհի ամենահարուստ կենտրոններից մեկը։ Ունի ձեռագրերի և միջնադարյան գրքերի աշխարհի ամենախոշոր հավաքածուներից մեկը։ Այստեղ պահպանվում են շուրջ 23000 ձեռագիր, հմայիլներ, պատառիկներ և 300 000 արխիվային փաստաթուղթ։ Ամեն տարի Մատենադարանն ունենում է շուրջ 50000 այցելու։ Հայերեն ձեռագիր մատյանների ամենախոշոր պահոցն է։ Այն ստեղծվել է 1921 թվականին՝ 5-րդ դարում ստեղծված Էջմիածնի մատենադարանի հիմքի վրա, և եղել է առաջին գիտահետազոտական հաստատությունը Հայաստանում։ Նախաճաշ - 14:00, եկեղեցական համալիր՝ Նորագավթի Սուրբ Գևորգ(Ծիրանավոր Սբ. Գևորգ) 4-7 դ. 13-17 դդ.; Արգավանդ - Եկեղեցի 4-5 դդ. արևելյան եզրին, Զվարթնոց - Եկեղեցական համալիր՝ Վաղարշապատի Սբ. Գրիգոր (Զվարթնոց) 5-7 դդ; Էջմիածին - Եկեղեցական համալիր «Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածին» 303 թ. - 20 դ; Եկեղեցի Սբ. Գայանե 630 թ. – 20դար; Եկեղեցի Սբ. Հռիփսիմե 618թ; Օշական - Եկեղեցի Սբ. Սիոն (Մանկանոց) 7 դ., Դամբարան Մեսրոպ Մաշտոցի 442-443 թթ. պատվիրատու՝ Վահան Ամատունի; Կոթող Վահան Ամատունուն 5դ.; ընթրիք 20:00 և գիշերակաց Երևանում:

Երևան - նախաճաշ 07:00, 1915թ 1.500.000 ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք Ծիծեռնակաբերդում, Հայոց ցեղասպանության թանգարան, ապա կուղևորվենք տեսնելու՝ Հայ ազգային–ազատագրական շարժման գործիչ, հայ վրիժառու, Հայոց ցեղասպանություն վերապրած, ՀՅԴ անդամ, Սողոմոն Թեհլերյանի կիսանդրին, ով 1921թ. Բեռլինի Շառլոտենբուրգ թաղամասի Հարդենբերգ փողոցում, գնդակահարել է երիտթուրքերի ներքին գործերի նախարար և Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչ Թալեաթ փաշային և արդարացվել Բեռլինի դատարանի կողմից, ապրել և մահացել է ԱՄՆ-ի Ֆրեզնո քաղաքում: Աշտարակ - Եկեղեցի Ծիրանավոր 5դ., ճաշ - 13:00, Փարպի - Եկեղեցի Ծիրանավոր 5դ.; Օհանավան - Վանական համալիր Հովհաննավանք 4-13 դդ., Վանքի բակում Ս.Գրիգոր Լուսավորչի կողմից կանգնեցված Հուշասյուն 6դ.; Ուշի-Վանական համալիր Սբ. Սարգիս 5-7դդ.; Եղիպատրուշ - խոնարհված Եկեղեցի Սբ. Վարդան 4-5դդ.; Մատուռ Թուխ Մանուկ 4դ.; Եկեղեցի Սուրբ Պողոս – Պետրոս 4դ .Եկեղեցի 5դ., որից մնացած խաչքարերը ներկված են որդան կարմիր ներկով; Ապարան - Եկեղեցական համալիր Քասախի Բազիլիկ 4-5դդ., Եկեղեցի Սբ. Խաչ 4-5 դդ.; Միրաք - Եկեղեցի 5-6 դդ; Շիրակամուտ - Եկեղեցի «Չիչխանի վանք» («Սև վանք») 6դ.; Ղուրսալի - եկեղեցի Սբ. Գևորգ 6դ. առաջին կես; Վանաձոր - արվեստի թանգարան; Պատմության թանգարան և պատկերասրահ; Գյուղատեղի «Պապանի» 5-17 դդ., Վանաձոր թաղամաս, քաղաքից 2.5 կմ հվ-ամ, անտառի բացատում, Եկեղեցի «Կոտրած» 5-7, կիսավեր; Տուն-թանգարան Ստեփան Զորյանի, ընթրիք 20:30, գիշերակաց Վանաձորում:

Իջևան – նախաճաշ - 07:00, Այգեձոր - Եկեղեցի Սբ. Հռիփսիմե 5-6 դարեր; Բերդ - Բերդի պատմության թանգարան; Իջևան - Իջևանի պատմության թանգարան; Թթուջուր - հանքային ջրերի աղբյուր; այնուհետև Սևանա լճի ափամերձ ճանապարհով կուղևորվենք դեպի Լճափ գյուղ ճանապարհին կանգ կառնենք նշանավոր Սևանավանքում, որը գտնվում է Ախթամար թերակղզու վրա, կնավարկենք, կճաշակենք մեր օգնությամբ թարմ բռնված Սևանի ձկնատեսակներից պատրաստված կերակուրը, ճաշ 13:00: Լճափ - եկեղեցի 5 դար, ավերված, գտնվում է ավերված ամրոցում; Գանձակ - Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 4-5 դդ. վերականգնված 16-րդ դարում, Վարդա տիկնոջ կողմից; Ձորագյուղ - Վանական համալիր «Շողագավանք» 5-17 դդ.; Վաղաշեն - եկեղեցի «Վանք» (Սբ. Հռիփսիմե) 4-5 դդ. 1 կմ հարավ-արևելք կիսավեր; այնուհետև կշարժվենք Եղեգնաձոր, որպեսզի հաջորդ առավոտյան սլանանք Տաթև, աշխարհի ամենաերկար ճոպանուղիով: Ընթրիք 20:00, գիշերակաց Եղեգնաձորում:

Եղեգնաձոր - նախաճաշ 07:00, Սիսիան - Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես (Սիսավանի Սբ. Հովհաննես եկեղեցի, Սյունի վանք) 670-689թթ., Քարադարան-թանգարան, որտեղ ներկայացված են տարածաշրջանի խաչքարերը, տապանաքարերը, վիշապաքարերը: Քարահունջի աստղադիտարան, մ.թ.ա. 3 հազարամյակ; Աստվածածին (Սբ. Մարինե) 5-7դդ, Եկեղեցի Սբ. Գևորգ (Սբ. Լուսավորիչ) 6-7դդ: Արևիս – 3 կմ հյուսիս, Եկեղեցի Թանահատի Սբ. Ստեփանոս (Թանահատի վանք) 491թ. Սիսիան գետի վերին հոսանքի աջափնյակում, գերեզմանոց 5դ. - ուշ միջնադար ավերված է, տարածքից հայտնաբերվել է Արգիշտի Բ-ի սեպագիր արձանագրությունը (մ.թ.ա. 7դ.), որն այժմ պահվում է Երևանի «Էրեբունի» թանգարանում: Ճաշ- 14:00; Ույծ - ավերված Եկեղեցի «Թևանի սուրբ» 5-7 դդ. գյուղից մոտ 500մ արևելք, ճանապարհի աջ կողմում; Տաթև - «Տաթևեր» ճոպանուղին գրանցվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում ՝ որպես աշխարհի ամենաերկար հետադարձելի ճոպանուղի, որը շարժվում է առանց կանգառի, այն կառուցվել է ավստրոշվեյցարական «Doppelmayr/Garaventa» ընկերության կողմից, Տեղ - Եկեղեցի «Սռեղցի» 5-6դդ. գյուղից 3 կմ հվ-աե, բարձրադիր վայրում; Խնձորեսկ - կախովի կամուրջ կիրճի վրա; Գորիս- Ժամանակակից արվեստի թանգարան, 1936թ. Մ. Մաշտոցի փ. 14, նախկին բանկի շենք, տուն-թանգարան Ակսել Բակունցի, երկրագիտական թանգարան: Ընթրիք – 20:00, գիշերակաց Սիսիանում:

Երևան – նախաճաշը կտրվի ըստ Ձեր ինքնաթիռի թռիչքի ժամին հարմարեցված ժամի; տեղափոխում Զվարթնոց Օդանավակայան: